NİSTAGMUSTA GÖZ NEDEN TEMBELLEŞİR
Nistagmus’ lu hastaların en önemli sorunu az görmedir. Gözlerdeki titreme az görmeye neden olur. Görme önemi derecede azalır. Görme eşel’ inde görme 10 sıra üzerinden değerlendirilir. Görmeler 2/10 düzeylerine düşer, yani gözler 7-8 sıra normal kişiye göre az olur. Bu yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Kişiyi psikolojik sıkıntıya sokar.
Gözler neden tembelleşir?
*Göz ve beyinde gözde titremeye neden olan önemli bir sorun vardır.
*Önemli bir gözlük derecesi olabilir ve gözlüğe rağmen görme artmayabilir. Gözler arası numara farkı, astigmat, numaranın yüksekliği, şaşılık gözde tembelliğe neden olur. Astigmat sık rastlanır, zaten astigmat normal göz gibi görmez ve astigmatlı göz tembelleşmeye meyillidir. Az görmede görme gayreti gözü daha çok gerer ve titremeyi de artırır.
*Fiksasyonun (Gözü bir noktada tespit etme) yetersiz olması gözü tembelleştirir.
* Fovealizasyon azlığı gözü tembelleştirir: Fovealizasyon görüntünün gören noktada gerektiği kadar tutulmasıdır. Nistagmus’ ta görüntünüzün gören noktada duruşu normalden azdır. Bu görme kalitesinin düşüklüğüne ve gözde tembelleşmeye neden olur.
*Bakışı devam ettirme bozulmuştur. Görüntüyü gören noktada tutma işlevi için gerekli göz kası tonusu (Gerginliği) sağlanamamaktadır.
*Göz kasları arasındaki denge bozuktur. Beyin bu dengeyi sağlayamamaktadır. Göz kasları gözü bir noktada tutmada ve net görüşü sağlamakta yetersidir.
*Beyinle göz arası iletişim yetersiz olabilir. Bu beyinde ve gözdeki bazı bozukluklardan kaynaklanır.
*Uyum ve odaklama yetersizdir. Uyum kameranın zum yaparak görüntüyü netleştirmesinin gözdeki karşılığıdır. Odaklama görüntünün gören noktada toplanmasıdır.
*Mevcut bozukluklar şaşılığa neden olabilir. Yeterli odaklamama, yetersiz uyum, az görme şaşılık oluşmasına neden olur. Şaşılık gözün önemli sorunudur, oluşması uzun süren tedaviyi ve beklide ameliyatları gerektirir. Bu nedenle tedavide hızlı davranılması gerekmektedir.
NİSTAGMUSTA GÖRMEYİ ARTIRMAK
Nistagmusta görmenin gören noktaya düşmemesi, %40 daha az gören nokta dışında dikiş makinesinin mekiği gibi dolaşması gözde tembelliğe neden olmaktadır.
Kapatarak görmeyi artırmak pasif göz tembelliği tedavisidir. Gözü kapatma titremeyi artırır. Görmeyi artırmak için “Aktif göz tembelliği tedavisi” uygulanmalıdır. Görüntü gören noktada tutularak, görüntünün kalitesi artırılarak, gören noktalar uyarılarak görme artırılır.
A.Fovealizasyon egzersizi: Görüntüyü gören noktada toplama egzersizleridir.
B.Fiksasyon egzersizleri: Gözleri bakılan noktada toplama egzersizleridir.
C.Titremenin azaltılması: Titremenin tipine göre farklı uygulamalar gerekir.
D.Görüntünün kalitesi artırılması: Gözlükteki odaklamadan kayma, titreme görme kalitesin bozar. Kontakt lens gerekirse bebekte de uygulanabilir.
E.Uyum egzersizleri: Burada gören nokta uyum egzersizleri ile uyarılmaktadır. Bebek yeterli uyum yapma zahmetine girmez.
F. Algılama egzersizleri: Beyni ve gören noktayı uyarmaya yönelik tedavidir, uygulamanıza eklenmiştir. Yaşa göre farklı uygulamalar gerekir.
G. İzleme egzersizleri: Görüntüyü gören noktada tutmayı, gören noktayı uyarmayı amaçlayan tedavidir, uygulamanıza eklenmiştir.
H.İki gözü aynı anda çalıştırmak: Titreyen gözde tembellik tedavisinde kapatma titremeyi ve görmemezliği artırır. Kapatma yerine iki gözü aynı anda çalıştırma tekniği kullanılmalıdır.
İ. Gözleri tercihli kullanıma zorlamak: Gözlerin tercihli kullanımını sağlanarak gözü kapatmadan görme artırılır.
J. Kısa süreli kapatmalar: Gözü kapatmak titremeyi artırır ama flipper gözlük egzersizi ile 5-10 saniyelik tek tek kapatma yöntemi uygulanır.
K.Flipper uygulamaları: Flipper gözlükler kısa süreli kapatma, odaklama, fiksasyon ve uyum egzersizleri için uygulanır. Hem gören noktayı uyarılmış olur.
NİSTAGMUS TEDAVİSİNDE GÖZ NEDEN KAPATILMAMALIDIR? Nistagmusta göz tembelleşir. Görme azlığı şaşılık oluşmasına neden olur. Şaşılık nistagmustaki tabloyu daha da vahimleştirir. Gözlerden birini kapatarak diğerinin görmesini artırma düşüncesi yüzyılı aşkın süredir uygulanan tedavidir. Hala da uygulayıcıları ülkemizde bulunmaktadır.
Gözü neden kapatmamalı? Gözü kapatarak göz tembelliği düzeltmeye çalışmak kapatmak göz dengelerini bozmak demektir. Nistagmusta göz ve beyin iş birliği zaten bozuktur. Bozuk bir düzeni daha da bozmaktasınız.
Gözü kapatmak sistemi daha fazla bozmaktır:
*Kapattığınız göz tembelleşir: Bunu sıra olarak görmeme değil görme kalitesin bozulması olarak değerlendiriniz.
*Kapatmak iki gözle tek görmeyi bozar: Görmeyi artırmak için gözlerden birini kapatınca gören göz teke indirilmektedir. İki gözle tek görmeyi bozarak şaşılığa neden olursunuz. Şaşılık temelde iki gözle tek görme bozukluğudur.
*Kapatmak füzyonu bozar: Gözlerden birini tembelliği düzeltmek için kapatınca füzyonu bozmaktasınız. Füzyon sağ ve sol gözden gelen görüntüleri birleştirmektir. Kapatarak gözü teke indirmektesiniz. Şaşılığa neden olursunuz. Şaşılık temelde bir füzyon bozukluğudur.
*Kapatmak titremeyi artırır: Kapatınca titreme artar. Hasta daha çok rahatsız olur. Titredikçe görmesi de azalır. Hemen titremesi artabilir. Veya göz fonksiyonları giderek bozulur ve titreme artar.
*3 boyutlu görme: Tek gözde derinlik hissi (Stereoskopik görme) olmaz. Göz tembelliğini düzeltmek için sağlam gözü kapatmak 3 boyutlu görmeyi de ortadan kaldırmak demektir.
Null point: İki gözle karşıya bakarken titremenin en az olduğu noktadır. Gözlerden biri kapatılırsa titreme artar, null point bozulur. Kapatarak null noktasını bozmamalısınız.
Gözü kapatmaya alternatif uygulamalar:
*İki gözü açık göz tembelliği tedavisi yapmak zorundasınız.
*Görüntüyü gören noktada tutmak için özel gözlükler kullanılır.
*Gören nokta ve beyni uyarmak için özel gözlükler kullanılır.
*Beyin titremeyi azaltacak bir denge kurma gayretinde iken kapatarak bu dengeyi bozmaktasınız.
NİSTAGMUSLU HASTADA GÖZ TEMBELLİĞİNDE OLAYI KAVRAMAK
Olayı basit bir göz tembelliği tedavisi olarak değerlendirmemelisiniz. Çok yönlü düşünmelisiniz. Titremeyi azaltmadıkça göz yeniden tembelleşecektir. Görüntü gören noktaya düşürülmedikçe göz tembelleşecektir. Göz bir noktada tespit edilemedikçe göz yine tembelleşecektir. Gözün gerginliği gidermedikçe göz titreyecek göz yine tembelleşecektir. Nistagmus’ ta göz tembelliği tedavisi ancak nistagmus’ a yönelik çok yönlü tedavi ile sağlanabilir.
Geniş bilgi sasibebek.com