BEBEKTE MİYOP BEBEKTE ASTİGMAT
3-5 yılda çok şeyler değişti, adeta yıldız fırtınası gibi sitemize haberler gelmeye başladı. Bebeğim miyop, bebeğimde yüksek astigmat var.
Bize televizyona yakın bakan, geriye alınca yeniden televizyonun dibine giren çok bebek veya çocuk gelirdi. Hepsi de sağlam çıkar, alışkanlık derdik. Ama şimdi böyle bebek ve çocuklar miyop çıkmaktadır.
Biz ne diyorduk; Miyop 7-14 yaş civarı ortaya çıkar, bebekte astigmat çok az. Okul başlayınca, stres de başlıyor, uyum güçleniyor, gözün beyaz sklera tabakası yumuşak, miyop ortaya çıkıyor. Astigmat daha sonra olaya ekleniyordu. Genelde 10-12 yaş çocukları uzağı görmüyor diye doktora getiriliyordu.
Ne idi unuttuğumuz? Bebekte stresin artacağı, gelişen teknolojinin bebeği olumsuz etkileyebileceğini hesaba katmadık. 2 yaşında bebek ve elinde cep telefonu. Anne ve bebek, anne bebeğe yemek yedirme savaşında. Bebeği cep telefonu ile oyalamak…
Bu yazı: Aşağıdaki paragrafı 5 yıl önce yazmışım, bugün geçerliliğini yitirdi:
Bebekte miyop neden az? Bebeğin görme gayretine girmemesi, gördüğü ile yetinmesi, göz üzerinde baskı yapacak nedenlerin az olması bebekte miyop başlamasını önler. Göz kapağı ve göz dış kasları sertleştikçe göz ön arka çapı uzayacak ve aksiyal miyop ortaya çıkacaktır.
Miyop ve astigmat aklımıza geliyor mu? Bebekte miyop ileri ise ailenin dikkatini çeker ve göz doktoruna götürür. Genelde bebekte kaşınma çapaklanma şikâyetleri ile göz doktoruna başvurmalarda doktor sistemik muayene yaparsa ortaya çıkar. İlaç verip gönderirse atlanmış olur. Bebek muayenesinin zorluğu miyop veya hipermetropta en önemli atlanma nedenidir. Bebekte hipermetrop daha fazladır, astigmat da olabilir.
Erken tanı etkili oldu: Devletin bebekleri mutlaka göz muayenesine göndermesi erken tanıda etkili oldu.
Ölçüm kolaylaştı: Uzaktan ölçüm cihazı göz numarası ölçümünü kolaylaştırdı.
Durumu değerlendirmek
Ölçüm güvenilir mi? Bebekte göz ölçümlerini yapmak 2-3 yaşına kadar zordur. Uzaktan ölçüm cihazları güven verici değildir. Bozukluğu belirler ama ilaçlı bir Otorefraktometre muayenesi kadar doğru değildir. Uzaktan ölçülmektedir, bebek devamlı hareket halindedir, bakış hataları vardır. Uyum sıfırlanmamıştır… Ama bu ölçümü skiyaskopi ile destekleyerek gerçek numaraya ulaşmak mümkündür.
Ailede risk durumu: Ailede yüksek miyop varsa bebekteki miyop önem arz eder. Ama artık ailede miyop, astigmat var mı diye sormuyoruz. Çünkü genelde yok. Yani burada genetik geçiş değil, olumsuzluklara maruz kalmak var.
Miyop’un birlikte olduğu hastalıklar: Bebek özürlü doğdu ise genetik tanımlama gecikmeden yapılarak miyop’un birlikte olduğu, miyop’u çok ilerleyen hastalıklara dikkat edilmelidir.
Yüksek miyop’un birlikte olduğu hastalıklar: Ehlers-Danlos, Marfan, Down ve Stickler syndrome.
Prematüre retinopatisi (ROP) miyopta önemli ilerleme nedenidir. Düşük doğum ağırlıklı doğanlarda %68 oranında prematüre retinopatisi (ROP) ortaya çıkar ve %80 inde miyop görülür. 5 yaşa kadar miyop artış gösterir, sonra normal gelişmesini sürdürür.
Konjenital (Doğumsal) miyop: Görme yollarının görmeye tıkanması miyop’ u geliştirir. Katarakt en önemli nedendir. Göz ön arka çapı uzar.
Katarakta dikkat: Katarakt gelişirken göz içindeki lens şişerek yalancı miyop kendini gösterir. Lenste bulanıklık henüz gelişmediği için miyop gözlüğü verilebilir ve katarakt atlanabilir.
Göz tansiyonuna dikkat: Göz tansiyon yüksekliği lenste şişme yapar ve yalancı miyop oluşur.
Astigmat önemli: Astigmat gözde tembelliğe neden olur. 1-1,5 numaraya kadar astigmatlı gözlüğü taktırmaya gerek yoktur. Bebeğin çok iyi görmesine gerek yok. Astigmat genelde göz kasları arasındaki denge bozukluğundan ve göz küresindeki yamukluktan kaynaklanır.
*Astigmatsız görme mutluluktur. Astigmat bebeklik çağında egzersizle mutlaka giderilmelidir.
*1.5 numara üzeri astigmatı tedaviye almak gerekir.
*Artı astigmat daha fazla göz tembelliği ve içe şaşılık demektir. Eksi astigmatta miyop çıkması, ilerlemesi ve dışa şaşılık akla gelmelidir.
*Astigmat ciddi göz tembelliği demektir. Görüntü sarı noktaya nokta şeklinde değil düzlem şeklinde düşer.
*Gözler arası astigmat farkı şaşılığa ve göz tembelliğine neden olur. Astigmatın iki gözde farklı olması göz kasları arasında da dengesizliğin fazlalığını anlatmalıdır.
*Olayı sadece astigmat olarak düşünmemeli, arkasından gelebilecek miyop’un önüne geçmelidir.
*Yüksek astigmat varsa mutlaka giderilmelidir.
Özetle;
4 yaş ve altı miyop: 2 ve daha fazla miyop önemlidir, ilerlemeyi önleyici tedbirler alınmalıdır. Okul başlaması ile okul stresi ve aşırı yakın çalışma miyop’u daha da ilerletecektir.
2 numara ve üzeri astigmat: Astigmatı gidermelisiniz. Bebeklik çağında astigmatın giderilmesi kolaydır ve mutlaka egzersizle giderilmelidir. Miyop çıkması ve ilerlemesi yönünden uyanık olmalı ve önlemini almalısınız.
Önemli! Hemen gözlük başlanmamalı. Göz parametreleri ölçülerek miyop’ un siliyer veya aksiyal olduğu belirlenmelidir.
*Siliyer dönemde ise göz fonksiyonlarını çalışır hale getirerek gözlüksüz görme veya daha düşük numara ile görme sağlanabilir.
*Aksiyal dönemde ise gözün ön arka çapı uzamış, kornea ve retina incelmiş, kornea öne doğru balon vermiş olabilir. Göz dokuları yumuşaktır, yine de göz numarasını azaltma egzersizleri denenmelidir.
Miyop mu siliyer kas kasılması mı? Aşırı yakın çalışma siliyer kası kasar ve yalancı miyop oluşturur. Bebeğin eline verilen cep telefonu ve 4-5 cm.lik küçük boyutlu oyuncaklar, yatağındaki asılı oyuncaklar siliyer kasta kasılma yapar.
Gözlük kullanıyorsa aile ne yapmalı?
Gözlük kullandıkça göz fonksiyonları geriler ve doktora her gidişte doktor numarayı artıracaktır. 2-3 numara veya daha fazla miyop’u olan bir çocukta aile işi ciddiye almalı ve ilerlememe için önlem almalıdır. Miyop 24 yaşına kadar ilerler.
*Miyop’ da göz numarasını azaltmak: Göz numarasını azaltmak için çeşitli yöntemler var ve denenmelidir. Bu dönemde mecbur kalmadıkça gözlük kullanılmaz.
*Göz yapıları ölçülendirilir, göz parametreleri belirlenir.
Korneal topografi, OCT, Biometri ölçümleri mutlaka yapılmalıdır. Bu ölçümlerle gözün ön arka çapı, kornea kavsi, kornea kalınlığı, retina kalınlığı, koroid ve sklera kalınlığı belirlenir. Bu ölçümler ancak 3 yaş civarı yapılabilir.
SIK SORULAN SORU?
Göz numarasını sıfırlayabilir miyiz, azaltabilir miyiz? Göz numarasına göre mutlaka denenmelidir. Siliyer kastaki kasılma sonucu ise göz duruma uyum sağlar ve bebeği ömür boyu miyop yaparsınız. Göz üzerindeki baskılar kaldırılarak, uyum gevşetilerek, odaklama gevşetilerek bu sağlanabilir. Bebek egzersiz yapabilir mi? Numaralı gözlük takılmamalıdır. Özel gözlüklerle uyum gevşetilir. Göz küresi üzerinden baskı kaldırılır. Bir de gözlüğe bağımlılık sorununuz var. Gözlük göz fonksiyonlarını üstlenir.
Başarılı olur mu? Mutlaka denenmeli. Bebekte göz küresi çok yumuşak ve göz kasları sertleşmemiştir. Uyum kolay gevşetilir. Görmemezlik çabuk düzelir. Beyin düzelmeye kolay uyum sağlar.
Gözlük taktırmalı mıyım? Gözlük numarasına göre doktorunuz karar verilmelidir. Durum değerlendirildikten sonra gerekiyorsa takılmalıdır. Astigmat mutlaka egzersizle giderilmelidir.
Hemen gözlük takacak mı? Bebeğin fazla görmeye gereksinimi yoktur ama göz fonksiyonlarını gelişme dönemidir. 3 yaşına kadar çoğu fonksiyonların önemli bir kısmı gelişir. 12 yaşına kadar da gelişme devam eder.
*Astigmat önemli göz tembelliği nedenidir.
*İki göz arası numara farkında göz tembelliğini ve şaşılık oluşmasını önlemek amacı ile mutlaka gözlük takılmalıdır.
*Gözlük bağımlılık yapar diyorsunuz, gözlük taktırmasam diyorsanız, cevabımız taksın. Bebekte göz fonksiyonları gelişme dönemindedir. Ancak göz tembelliğini önleyici özel önlemlerle taktırmayabilirsiniz.
Gözü gözlükle bozar mıyım? Burada kolayca düzelecek bir göze gözlük vererek miyop olayını kalıcı miyop’ a döndürmek söz konusudur.
Ama ben hemen gözlük taktırdım: Olsun, hemen gözlüğü bırakın, göz yeniden değerlendirilsin.
İlerleyecek mi? Önlem alınmazsa ve genetik zemin varsa evet. Kontrol altında tutulması gerekir. İlerleyecek gibi önlemler alınmalıdır. Yaşam tarzı öğretilmeli. Buna uymazsa ilerleme olasılığı fazla olacaktır.
Tedavi hedefleri ne olmalı? Siliyer kastaki kasılma çözülemezse aşağıdaki uygulamalara geçilmelidir. Bebekte miyopla ilgili çok farklı uygulamalar gerekmektedir.
1.Gözün top gibi büyümesinin önüne geçilmeli: Göz numarası ilerlerken ön arka çap uzar. Bebekte göz numarası ilerlerken göz bir bütün olarak top gibi büyümektedir.
2.Korneada dikleşme: Miyop ilerlerken göz ön merceği kornea öne doğru uzar, kavisi kamburlaşır, dikleşir, 780-770 gibi değerler 720 lere düşer. Bebekte göz bir bütün olarak büyüdüğü için kornea düzleşir ve değerler 820-870 gibi değerlere ulaşır. Bu lensin gözde durmasında sıkıntı doğurur ve standart dışı özel lens gerektirir.
3.Korneada incelme: Göz numarası ilerlerken göz ön merceğinde de incelme başlar. 580 mikron civarında olan kalınlık 420-480 gibi değerlere düşer. İnceldikçe astigmat oluşma riski artar.
4.Retinanın incelmesinin önüne geçilmelidir: Göz dibinde (retinada) incelmeler görmeyi bozar. Hücre ölümleri ve dokulardaki bozulmalar göz dibinin siyahlaşmasına neden olur. Çatlamalar olur, atrofik alanlar oluşur.
5.Koroid ve skleradaki incelme engellenmeli: Koroid göz besleyen damar tabakasıdır. Sklera gözün beyaz dış tabakasıdır. Göz küresi büyüdükçe arkadan balon verir.
6.Retina ve koroid incelmelerin eş değer gitmemesi: retina daha elastik, koroid daha kuvvetli ve esnek olmayan tabakadır.
7.Beslenme çok önemli: Gözün beslenmesi özel vitaminler ve egzersizlerle sağlanmalıdır.
8.Göz tansiyonu: Göz yapılarının bozulması, incelmesi göz tansiyon ölçümlerinde yanılgılara neden olur.
